علما علم اعداد حروف 28 گانه الفباء را در هشت کلمه زیر مرتب نموده اند:
اَبجَد هَوَّز حُطىّ کَلَمَن سَعفَص قَرَشَت ثَخِّذ ضَظِغ .
و براى هر حرفى عددى تعیین کرده اند که آن را حساب ابجد گویند. و گفته اند اعداد به منزله ارواح و حروف به منزله قوالب است .
اب ج دهوزح طى
10987654321
ک ل م ن س ع ف ص
9080706050403020
ق رش ت ث خ ‌ذض ظغ
1000900800700600500400300200100
به عنوان نمونه گفته اند على به حساب ابجد 110 مى شود.
ع 70، ل = 30، ى = 10.
به این ترتیب مى توان هر کلمه اى را به ابجد حساب کرد.
بزرگان علماء از حساب ابجد به اسرار و رموزى پى برده اند.
البته باید دانست حساب ابجد بر سه قسم است : ابجد کبیر، ابجد صغیر، و ابجد وسیط، و هر یک نیز بر دو قسم مى باشد: مجمل و مفصل .
ابجد کبیر همان است که بیان شد. با توجه به اینکه حرف مشدد فقط یک حرف بشمار مى آید، مگر در لفظ جلاله الله که لام مشدد دو حرف حساب مى گردد و شصت وشش مى شود.
ابجد صغیر آنست که هر یک از حروف ابجد را نه تا نه تا کسر کرده و مى نویسند. به عبارت روشنتر در حساب ابجد صغیر، عدد حرف به 9 تقسیم مى شود باقیمانده به عنوان عدد در حساب ابجد صغیر منظور مى شود. مثلاً عدد حرف ى ، ق و غ یک است ، و عدد ف هشت است و بعضى از حروف مانند ط، ص و ظ اصلاً عدد ندارند.
بنابراین نام مقدس على به حساب ابجد صغیر یازده مى شود.
ابجد وسیط: آنست که هر یک از حروف ابجد را دوازده تا دوازده تا کسر کرده ، مى نویسند.
یعنى باقیمانده تقسیم عدد حرف بر دوازده را حساب مى کنند. به این ترتیب على به حساب ابجد وسیط بیست و شش مى شود.
تقسیم دیگر براى حساب ابجد وجود دارد و آن عبارت است از:
1 - حساب مجمل : آنست که اعداد حروف الفاظ بر حسب کتابت محاسبه مىشود، مانند آنچه دانسته شد. على ع + ل + ى = 70 + 30 + 10 = 110
2 - حساب مفصل : آنست که اعداد حروف الفاظ برحسب تلفظ حروف محاسبه مى شود.
على عین + لام + یاء = (ع + ى + ن ) + (ل + ا + م ) + (ى + ا + ء) = (70+10+ 50) +(30 + 1 + 40) + (10 + 1 + 1) = 130 + 71 + 12 = 213
بنابراین على به حساب ابجد کبیر مجمل (110) و به حساب ابجد کبیر مفصل 213 مى شود